Mooi is altijd objectief, dus het woord ‘mooi’ in deze titel zou lezers kunnen afschrikken. Met name lezers die kroonluchters associëren met kitsch en bling-bling. Het gaat er hier niet om een mening op te dringen, wel om dit type lamp eens in de spotlights te zetten.

Ze doen me pijn aan de ogen

Kroonluchters kent iedereen. Sommige mensen vinden ze prachtig, anderen vinden ze foeilelijk. Speciaal voor deze laatste groep probeer ik hier wat achtergrondinformatie te geven over dit type lamp. Misschien vinden sommige lezers deze lamp dan nog steeds foeilelijk, ik hoop wel dat ze er de volgende keer met een andere blik er naar kijken.

Kristal

Kristal is een vorm van glas waar een gedeelte van de gebruikelijke componenten vervangen is door lood. Lood maakt het glas zachter waardoor het beter te slijpen is en bovendien verhoogt het de brekingsindex, waardoor het glas een mooiere glans krijgt. Om goed kristal te maken is een hoge mate van vakmanschap nodig. Het slijpen van het ruwe kristal is dan ook een ingewikkeld technisch procedé. De prijs van kristal is daarom hoog, het is een hoogwaardig materiaal.

Samenspel licht en kristal

Kristal breekt licht op een speciale manier. Toen Daniel Swarovski in de negentiende eeuw het elektrisch slijpen uitvond, stonden de couturiers van Parijs in lange rijen voor zijn deur. De steentjes hadden zo’n speciale glans dat de rijksten der aarde deze steentjes maar al te graag in hun sieraden en kleding wilden verwerken. Niet lang daarna werden zijn kristallen stenen ook gebruikt voor de kroonluchter, welke gretig aftrek vonden in paleizen over de hele wereld. De meeste mensen vonden ze prachtig, maar voor velen waren de lampen simpelweg te duur.

Achter je eigen mening durven staan

Nu is het zo met smaak, dat mensen erg gevoelig zijn voor de mening van iemand anders. Men moet sterk in zijn schoenen staan als de discussiepartner zegt iets verschrikkelijk lelijk te vinden. Zeg dan maar eens dat jij het zelf wél mooi vindt.

Hoogwaardige verlichting

Mooi of niet mooi, de kroonluchter valt onder de lampen die gemaakt zijn van hoogwaardige materialen en dat geldt niet alleen voor het kristal, maar meestal ook voor de gebruikte metalen. Sommigen mogen deze lampsoort dan kitsch vinden, het is wel een lamp van prachtige kwaliteit. Voor wie juist wel de voorkeur geeft aan deze lampsoort, maar een uitvoering voorzien van kristal te duur vindt, er zijn ook zeer veel goedkopere modellen verkrijgbaar. Deze hebben dezelfde look, het kristal is echter vervangen voor gewoon glas. Dat neemt niet weg dat ook deze modellen een fantastische uitstraling hebben.

Veel mensen vragen zich af wat de precieze definitie is van een kroonluchter. Het is niet duidelijk, want juist als men denkt door te hebben dat het gaat om kristallen lampen, dan lees je weer over moderne kroonluchters waar geen grammetje kristal in is verwerkt.

In den beginne

Kroonluchters hoeven geen kristallen pegels te hebben. De eerste kronen waren houten frames die aan het plafond hingen en waarop men kaarsen plaatste. Dit principe bestond al in de Middeleeuwen en heeft als zodanig honderden jaren zo gefunctioneerd.

De ontwikkeling leidde uiteindelijk naar de lamp die nu zo bekend is als kroonluchter, de kristallen lamp, maar per definitie hoeven ze dus geen kristallen steentjes te hebben, en zelfs geen gloeilamp want de eerste modellen brandden met kaarsen. Het gaat eigenlijk om de vorm, die er met een beetje verbeelding meestal uitziet als een kroon.

Als er dan niet persé kristal in dit type verlichting hoeft te zitten, gaat het dan misschien om een bepaald aantal lampen? Ook hierop is het antwoord negatief. Er zijn modellen die 50 lampen hebben, zoals sommige Maria Theresa modellen, en modellen met maar één lamp.

Veel licht

Als zo’n kristallen lamp veel lichtbronnen heeft, dan komt het kristal het mooist tot uiting. Elke steen heeft meerdere facetten en elk van die facetten heeft de eigenschap dat het licht kan breken, dat dan weer te zien is als gekleurde vlekken op de muur, de vloer of het plafond. De lampen hebben door hun kristal dan ook de uitstraling dat ze veel licht geven. Maar in feite is het gewoon een ander soort licht.

De zakkroon

Heeft men een kristallen lamp met veel armen, dan ziet dit er heel anders uit dan wanneer men de zakkroon bekijkt. De zakkroon is meestal gebaseerd op slechts één lamp. Dat de zakkroon een uitstraling heeft die doet vermoeden dat er meerdere lichtbronnen aanwezig zijn, komt doordat het omhulsel van kristallen stenen het licht verstrooit. Het verstrooide licht krijgt door het kristal een gelige schijn wat een mooie sfeerverlichting oplevert.

De kroonluchter kent iedereen als een sierlijke lamp met kristallen pegels die veelal in lobby’s van hotels, in paleizen en in kastelen te vinden zijn. Waar komen ze vandaan?

Het begin

Waar kandelaars met kaarsen vroeger prima voldeden als lichtbron in een kamer, had men in grotere ruimtes behoefte aan een lichtbron die een groter gebied bestreek dan een kaars. Om aan deze eis te voldoen maakte men houten frames waarop dan meerdere kaarsen konden worden geplaatst. Dit was eigenlijk de eerste uitvoering.

Van hout naar kristal

De houten frames hadden meestal de vorm van een groot wiel of van een ster waarbij de armen vanuit een centraal punt naar buiten staken. De vorm is eigenlijk door de jaren heen hetzelfde gebleven, de materialen waaruit het frame werd gemaakt niet.

In de paleizen wilde men uiteraard niet dezelfde lampen hebben als in de herberg. Daarom begon men de lamp te versieren en mooier te maken. Glanzend koper of bewerkt brons werden gebruikt voor het frame en het frame werd volgehangen met geslepen kristallen pegels. Dit is de vorm die heden ten dage door de meeste mensen wordt gezien als de kroonluchter.

Kroonluchters voor in huis

Het is lang geleden dat de kristallen lampen slechts te zien waren in paleizen en herenhuizen. Tegenwoordig kan iedereen deze sierlijke verlichting aanschaffen.

Ze passen zowel in klassieke interieurs als in ultramoderne interieurs. Juist omdat ze al zo lang gemaakt worden, zijn er heel veel verschillende modellen verkrijgbaar in diverse afmetingen, kleuren en materialen. Een bekend model is het zakmodel met de vele kleine geslepen steentjes die als het ware als een zak over het frame is getrokken. Venetiaanse modellen zijn ook erg populair evenals het klassieke Maria Theresia model, dat werd genoemd naar de beroemde keizerin.

Mensen denken nog steeds dat kroonluchters altijd duur zijn. Uiteraard is een groot model, gemaakt van hoogwaardige materialen, niet goedkoop, maar er zijn nog veel meer modellen die weinig kosten en men kan dan ook gerust zeggen dat er voor elke portemonnee wel eentje te vinden is die past bij het interieur. Kijk eens online naar de verkrijgbare modellen en kies de uitvoering die bij u past.